Krótka historia kawy
Chociaż jeszcze w XVIII wieku polska szlachta sarmacka nie przepadała za kawą, a Morsztyn pisał o niej: brzydka trucizna i jady, co żadnej śliny nie puszcza przez zęby, niech chrześcijańskiej nie plugawi gęby, dziś jest ona bardzo lubianym i popularnym napojem. Statystyczny Polak wypija dziennie średnio 0,4 filiżanki kawy, a rocznie konsumuje jej około półtora kilograma. To niewiele w porównaniu z Finami, którzy w przeciągu roku spożywają 12 kilogramów kawy na osobę.
Odmiany czarnej damy
Kawa pochodzi z Etiopii i jest wiecznie zielonym krzewem znanym w dziesięciu odmianach, jednak tylko dwie z nich mają znaczenie handlowe: arabika (Coffea Arabica) i robusta (Coffea Robusta). Robusta jest bardziej gorzka, ciemniejsza, mniej delikatna i zawiera średnio dwukrotnie więcej kofeiny niż arabika. Jest też bardziej odporna na choroby wyjaśnia dr inż. Irena Kłoczko, starszy wykładowca na Wydziale Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie. Arabika stanowi 80 procent światowej produkcji kawy. Każda z tych dwóch odmian występuje w wielu wariantach w zależności od klimatu regionu, w którym są uprawiane. Najdroższą kawą na świecie jest Jamaica Blue Mountain w Polsce za 250 gramów zapłacimy ponad 70 złotych.
Pobudzeni przyśpieszeni
Istnieje dużo pozytywnych i negatywnych skutków picia kawy. Jedną z korzyści jest pobudzający wpływ zawartej w kawie kofeiny substancji ogólnie stymulującej zarówno psychicznie, jak i fizycznie. Jest ona zresztą najstarszym środkiem dopingującym używanym w sporcie opowiada dr inż. Wojciech Kolanowski, adiunkt na Wydziale Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW. Kofeina przyśpiesza akcję serca poprzez wpływ na uwalnianie hormonów stymulujących: adrenaliny i noradrenaliny, co przeciwdziała senności. Dodatkowo wpływa na rozszerzenie naczyń krwionośnych i ułatwia podjęcie wzmożonego wysiłku fizycznego. Jednocześnie wzmaga koncentrację, w związku z czym przyśpiesza proces przyswajania wiedzy.
Są także inne plusy picia kawy: wspomaga ona, dzięki zawartości błonnika pokarmowego, perystaltykę jelitową i dostarcza 5-10 procent zalecanego dziennego spożycia potasu. Korzystne dla zdrowia są także zawarte w kawie związki polifenolowe, czyli witamina P. Mają one działanie przeciwnowotworowe, przeciwmiażdżycowe, zmniejszają degradację witaminy C, hamują reakcje zapalne i działają przeciwbakteryjnie.
Drażnienie żołądków
Niestety picie kawy ma także skutki uboczne. Powoduje je przede wszystkim obecność tłuszczu, w którym zawarte są diterpeny cafestol i kahweol wpływające na podwyższenie poziomu cholesterolu. Szkodliwe działanie tych substancji można jednak zmniejszyć lub całkowicie wyeliminować w zależności od sposobu, w jaki parzymy kawę. Najbardziej szkodliwa pod tym względem jest kawa po turecku, zaś najmniej kawa parzona w ekspresie przelewowym z filtrem bibułowym oraz kawa rozpuszczalna. Zawartość diterpenów jest także zależna od rodzaju samej kawy arabika zawiera ich prawie trzykrotnie więcej niż robusta.
Kawa z ekspresu jest zdrowsza, pod warunkiem utrzymania higieny, tj. czystości urządzenia w którym kawę parzymy. Najważniejszą czynnością w pielęgnacji ekspresu jest odkamienianie. Droższe modele same informują o momencie w którym należy ją przeprowadzić. Środki, których do tego celu należy użyć znajdziesz tutaj.
Innym minusem kawy jest występowanie w niej substancji rakotwórczych z grupy węglowodorów aromatycznych, które tworzą się w procesie palenia. W kawie występują także 5-hydrosytryptamidy związki podrażniające układ pokarmowy. To przez nie często nawet u zdrowych osób po spożyciu kawy występuje ogólny dyskomfort polegający na pobolewaniu i skurczu żołądka twierdzi dr Kłoczko. Producenci często pozbywają się tych związków w procesie technologicznym. Otrzymuje się wtedy kawę łagodną, nazywaną mild coffee. Szkodliwość związków zawartych w kawie można zneutralizować także przez dodanie do niej cukru i mleka.
Piją i jeszcze żyją
Zdrowy człowiek nie powinien pić więcej niż pięć kaw dziennie. W innym wypadku może wystąpić u niego uczucie rozdrażnienia i nadmierna potliwość. Picie dużej ilości kawy odradza się przede wszystkim kobietom w ciąży, gdyż ma ono negatywny wpływ na mineralizację układu kostnego płodu. Kawa wpływa źle także na uwapnienie kości, dlatego powinny jej unikać dzieci w okresie intensywnego wzrostu oraz kobiety przechodzące menopauzę, ponieważ wtedy wzrasta ryzyko zachorowania na osteoporozę. Należy pamiętać także o tym, że nadużywanie kawy może prowadzić do uzależnienia.
Pomimo wszystkich przeciwwskazań i zaleceń bardzo wiele osób decyduje się na wypicie małej czarnej rano czy podczas pracy. Niewątpliwie kusi je niezwykły aromat tego napoju, o którym żaden mądry podręcznik o żywieniu nie wspomina jako o plusie picia kawy. Firma Nestlé szacuje, że samej kawy Nescafé wypija się na świecie ponad 3900 filiżanek na sekundę. Kawa jest napojem bardzo powszechnym, towarem, który kupują wszyscy. Sama rozpiętość cen na półkach z kawą świadczy o tym, że pijają ją wszystkie grupy społeczne konkluduje dr Ewa Klekot z Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego. Także w przypadku kawy sprawdza się więc powiedzenie, że nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło.
Pokrewne tematy:
